پرسش و پاسخ‌های نجومی
الان که این یادداشت را می‌نویسم، چهارشنبه 23 آبان چهارصد و سه است. درست، یک هفته پیش بود که کتابی رسید از دست محبوبی به دستم، به واقع ارزشمند و قابل مطالعه. دوست عزیز و نازنینم حسن‌آقای فتاحی لطف کردند و این کتاب را برایم پست کردند. نام کتاب Unveiling Galaxies است و نوشته‌ی ژان رُنه روآ استاد بازنشسته‌ی نجوم دانشگاه لاوال و مدیر پیشین رصدخانه جمینای جنوب است.
با این نویسنده از طریق مقاله‌ای که حسن‌آقای نازنین در روزنامه شرق منتشر کرده بود آشنا شدم. مقاله با عنوان خشت‌های سازنده گیتی به تاریخ 9 آبان 1403 در روزنامه شرق منتشر شده است و به کاوش‌های صد سال گذشته اخترشناسان در مورد کهکشان‌ها پرداخت است.
وقتی آقای فتاحی متوجه علاقه‌مندی من به موضوع تاریخ کاوش‌های ستاره‌شناسان در مورد کهکشان‌ها شدند، پیشنهاد دادند تا کتاب را امانت برایم ارسال کنند که از آن استفاده برم. و من بسیار از ایشان و همسر گرامی‌شان ممنونم که منت گذاشته و این کتاب یک‌دانه را با پیکی خوش‌پیام برایم فرستادند.
کتاب به بررسی روند تاریخی تصویرسازی و تصویربرداری از کهکشان‌ها از چند قرن گذشته تا دوره‌ی کنونی پرداخت است. برای خودش گنجینه‌ای است. بی‌گمان بارها و بارها از مطالب و موضوعات این کتاب در ستاره‌شناس خواهم نوشت تا علاقه‌مندان هم از این کتاب ارزشمند بهره برند.
ژان رنه روآ اخترفیزیکدانی نام‌آور و اثرگذار است که اکنون دوران بازنشستگی را می‌گذراند. استاد نجوم و اخترشناسی دانشگاه لاوال کاناده بوده‌اند و برای دوره‌ای هم مدیریت رصدخانه جمینای جنوب را برعهده داشته‌اند. حسن فتاحی عزیزمان در مصاحبه‌ای مفصل با ایشان که در روزنامه شرق منتشر شده است، ایشان را معرفی کرده‌اند. برای جستن آن به آرشیو روزنامه شرق به تاریخ 18 آذر 1400 مراجعه کنید. این‌جا را کلیک کنید.
برای جستجوی دیگر نوشته‌های نویسنده کتاب سراغ اینترنت رفتم و در این گشت و گذار به کتابی دیگر از ایشان رسیدم بسیار گرانبها. این کتاب را با همکاری دو نویسنده دیگر نوشته‌اند و عنوانش هست: A Question and Answer Guide to Astronomy. این کتاب شامل 250 پرسش نجومی است. پرسش‌هایی که بیشتر حوزه‌های اخترشناسی را پوشش می‌دهد. به همراه پاسخ‌هایی که قابل فهم و درک برای افراد غیرمتخصص باشد.
به‌نظرم رسید حیف است که این پرسش‌های ارزشمند و پاسخ‌های خوب و عالی آن‌ها فقط در این کتاب پنهان بمانند. به همین دلیل تصمیم گرفتم بخشی از مقاله‌های سایت را به بررسی این پرسش و پاسخ‌های نجومی اختصاص دهم. اما همچون دیگر مقاله‌ها و مطلب‌هایی که از منابع غیرفارسی در سایت ستاره‌شناس منتشر شده و می‌شود، یک ترجمه‌ی صرف را تقدیم خوانندگان عزیز نخواهم کرد. بلکه مطلب و موضوع موردنظر را به نحوی تغییر داده و بر آن خواهم افزود که بیشترین استفاده را خواننده‌ی فارسی‌زبان علاقه‌مند به نجوم و ستاره‌شناسی ببرد.
و چون قرار نیست ترجمه‌ی کتاب را منتشر کنم، پس ترتیب انتشار پرسش و پاسخ‌های نجومی آن را هم رعایت نکرده و باتوجه به اولویت پرسش و سوال‌هایی که مخاطبین ما در طول این سال‌ها پرسیده‌اند، آن‌ها را انتخاب کرده و مطلبی در خور توجه آماده و منتشر خواهد شد.
اولین چراغ این کتاب هم همین مطلب «چرا ستاره‌ها گِردند؟» بود که چند روز پیش منتشر شد. امیدوارم که تلاش من هم اثری سزاوار فرهیختگی و علاقه‌مندی مخاطبین و خوانندگان سایت ستاره‌شناس باشد.
محمد همایونی
23 آبان 1403
