ابرماه صورتی

امان از وقتی که این خبرهای مربوط به ابرماه‌های رنگین در این فضای مجازی پخش بشوند!
خبرهای زیادی پخش می‌شوند که ماه را در بزرگترین اندازه در آسمان ببینید. ماه بزرگ صورتی، ماه بزرگ خونین، ماه بزرگ آبی و … این‌ها از جمله مواردی است که منتشر می‌شوند و ذهن مردم را به خود جلب می‌کند.

الان که این مطلب را می‌نویسم، سحرگاه سه‌شنبه ۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ است. دیشب ماه کامل بود، در میانه ماه رمضان. و طبق اخباری که منتشر شده بود باید شاهد یک ابرماه صورتی می‌بودیم.

به سوال‌هایی که در پیام زیر از من پرسیده شده دقت کنید:

سلام عمو.
خوبید؟
ببخشید مزاحمتون شدم. یک سوال داشتم.
پدیده ماه صورتی چرا اتفاق نیفتاد؟
من رفته بودم بالکن و ابر ماه رو دیدم ولی ماه صورتی رو نه.
و اینکه چطوری پدیده ماه صورتی اتفاق میفته؟

این فقط یکی از سوال‌های زیادی است که این مواقع پرسیده می‌شوند. و این نشان می‌دهد که چطور ذهن عموم مردم در این پدیده ابرماه به خطا رفته است. البته مشکل از طرف مردم عزیز نیست، بلکه آن نوع خبررسانی و اطلاع‌رسانی زردی که در رسانه‌های مجازی انجام می‌شود باعث بروز این خطاها می‌شود.

مسأله این است که ابرماه یک پدیده کاملا معمولی است. در برخی از ماه‌های قمری این حالت را می‌توانیم مشاهده کنیم. تازه این پدیده هم آن چنان نیست که تفاوتش را همه بتوانند به راحتی تشخیص دهند. اما هیجان کاذبی که در برخی صفحات اینستاگرام و سایت‌های غیرحرفه‌ای ساخته می‌شود، موجب می‌شود که مردم تصور کنند اتفاق خاصی می‌افتد.

مثلا برخی این گونه تصور می‌کنند که هنگام ابرماه، یک ماه بسیار بزرگ در آسمان پدیدار می‌شود! ماهی که قرص آن چند برابر ماه‌های دیگر است! یا انتظار دارند ماه هنگام طلوعش، نصف افق را گرفته باشد!

و برخی هم خیال می‌کنند در ابرماه صورتی، ماه به رنگ صورتی درمی‌آید؛ دقیقا مثل سوال بالا!
یا قرص ماهی که آبی شده یا به رنگ خون درآمده است یا از آن خون می‌چکد! این آخری رو برای ابرماه‌های خونین گفتم. منتظر باشید در آینده به آن هم می‌رسیم.

واقعیت چیست؟

واقعیت خیلی ساده است.
مدار ماه به دور زمین یک بیضی است. البته بیضی نزدیک به دایره. زمین هم در یکی از کانون‌های این بیضی قرار دارد. هنگامی که ماه به دور زمین می‌گردد، فاصله‌اش از زمین کم و زیاد می‌شود. کمترین فاصله ماه از زمین را حضیض می‌گویند و بیشترین فاصله‌اش از زمین را اوج می‌گویند.

طبیعی است که هنگامی که ماه در اوج مدارش باشد، کوچکتر دیده شود و هنگامی که در حضیض مدارش باشد، بزرگتر دیده می‌شود.
اما…
اما! نکته اینجاست که تفاوت این اوج و حضیض بسیار زیاد نیست که باعث شود اندازه ماه تغییر زیادی داشته باشد. عکس زیر این موضوع را به خوبی نشان می‌دهد.

همانطور که مشخص است، تفاوت بین اندازه قرص ماه در کوچکترین حالت و بزرگترین حالت آن بسیار کم است، چیزی در حدود ۱۵% .

ابرماه چیست؟

ابرماه هنگامی است که ماه کامل در حضیض مداری‌اش اتفاق بیفتد. یعنی چه؟
یعنی ماه که به دور زمین در گردش است، موقعیت حضیضش می‌تواند در زمان‌های مختلفی قرار بگیرد. یک بار در هنگام هلال، بار دیگر در هنگام تربیع، و … در هر دو گردشش به دور زمین می‌تواند موقعیت حضیض کاملا متفاوت باشد.

حالا اگر هنگامی که به حضیض می‌رسد، در مقابله هم باشد یعنی ماه کامل باشد، آنوقت می‌گویند ابرماه داریم.

هنگامی که ماه کامل در حضیض مداری ماه اتفاق بیفتد، شاهد ابرماه هستیم. در این حالت ماه کامل اندکی از ماه کامل‌های قبلی بزرگتر است و مقدار کمی هم درخشان‌تر خواهد بود.

این افزایش اندازه و نورانیت، به قدری نیست که افرادی که ماه را زیاد رصد نکرده‌اند، به راحتی متوجه شوند. بنابراین عموم مردم تفاوت چندانی بین ماه‌های کامل معمولی و ماه‌های کامل ابرماهی، تشخیص نخواهند داد.

صورتی چیست؟

اما رنگ ابرماه چیست؟

مثلا ابرماه صورتی، یعنی یک ماه بزرگی که به رنگ صورتی دیده می‌شود؟

خیر. اینطور نیست.

این رنگ‌های مختلفی که به ابرماه‌ها نسبت داده می‌شود، ظاهرا ریشه در تقویم کشاورزان امریکایی دارد که در گذشته استفاده می‌شده است. شاید هم همچنان استفاده شوند، این را مطمئن نیستم.
این رنگ‌ها ارتباطی داشته‌اند با یک پدیده شاخص در فصل یا ماه مشخصی از سال. مثلا ابرماه‌هایی که در بهار باشند، و همزمان با رویش برخی گل‌های صورتی در آن سرزمین‌ها بوده است؛ به ابرماه صورتی معروف شده‌اند.

همین! و لاغیر.

اصلا قرار نیست ماه را به رنگ صورتی ببینیم.
ولی خب انتشار خبرهای پرزرق و برق و برخی عکس‌های تحریف شده‌ای که رنگ ماه را صورتی نشان می‌دهد، مردم را به این گمان اشتباه می‌اندازد که قرار است یک ماه بسیار بزرگ صورتی رنگ ببینیم.
در حالی که اصلا از این خبرها در کار نیست.

در هر حال امیدوارم که همیشه از دیدن ماه و زیبایی‌های آن لذت ببرید. به ویژه طلوع و غروب‌های دل‌انگیز آن را بیشتر ببینید. و هر بار که آن را دیدید به یاد همه‌ دوستان خودتان آرزوها و دعاهای نیک و خوب برای همدیگر کنید.

نویسنده: محمد همایونی
سه‌شنبه ۷ اردیبشهت ۱۴۰۰