حرکت ماه در آسمان
جابه‌جایی ماه در آسمان
ماه نزدیک‌ترین جسم کیهانی به زمین است، و به همین علت می‌توانیم جابه‌جایی آن را در فاصله‌های زمانی کوتاه مشاهده کنیم و متوجه شویم. البته در فاصله‌هایی از مرتبه یکی دو ساعت، این جابه‌جایی خیلی کوچک است و ممکن است به چشم نیاید و نیاز به دقت فراوان داشته باشد.
اما وقتی به صورت روزانه ماه را زیر نظر بگیریم، کاملا مشخص است که هر روز نسبت به روز قبل، چندین درجه در زمینه ستارگان آسمان جابه‌جا شده است.
شما می‌توانید چند روزِ پی در پی ماه را نگاه کنید تا تغییر مکانش را نسبت به ستاره‌های آسمان ببینید. اگر بخواهید کمی دقیق‌تر باشید، می‌توانید از نقشه‌های صورت‌های فلکی و آسمان شب استفاده کنید و هر شب مکان ماه را روی نقشه علاقمت بزنید تا پس از چند شب ترتیب جابه‌جایی آن را ببینید.
الان که در حال نوشتن این مطلب هستم شنبه ۱۱ آبان ۱۳۹۸ است و اگر در اینستاگرام و مقاله‌های قبلی پیگیر بوده باشید، متوجه شده‌اید که در این روزها سرگرم رصد هلال ماه در کنار سیاره‌های ناهید و مشتری و زحل بودم. که نتیجه آن عکسهای جالبی از افق جنوب غربی آسمان شد.
اکنون با استفاده از این عکس‌ها می‌توانیم مقایسه جالبی از موقعیت ماه در آسمان جنوبی غربی، طی این پنج روز داشته باشیم تا این موضوع جابه‌جایی ماه در بین ستارگان آسمان را بهتر متوجه شویم.
به همین منظور در عکسی که امشب ثبت کردم و ماه را در سمت چپ زحل نشان می‌داد، دست‌کاری کردم و موقعیت ماه را در شب‌های گذشته اضافه کردم تا بتوان موقعیت ماه در این شب‌ها با هم مقایسه کرد: (روی عکس‌ها کلیک کنید)
در عکسهای بالا می‌توان ستاره قلب العقرب را به سختی در روشنایی افق مشاهده کرد. این موقع از سال آخرین دیدارهای ما ساکنین نیم‌کره شمالی، با این ابرغول قرمز آسمان تابستان است.
اگر مایلید مسیر حرکت ماه را در زمینه ستارگان آسمان ثبت کنید، توصیه می‌کنم مجموعه نقشه صورت‌های فلکی را از مقاله «راهنمای یافتن صورت‌های فلکی» دانلود کرده، آن را چاپ کنید و این تمرین جالب و آموزنده را انجام دهید. این مورد، یکی از تمرین‌های عملی است که دانشجویان در دوره‌های آنلاین و آفلاین «مبانی نجوم» انجام می‌دهند.
محمد همایونی
۱۱ آبان ۱۳۹۸
با تشکر اگه امکان داره راجع به حرکت ماه از طلوع خورشید تا غروب خورشید ، در آسمان توضیح بفرمایید برای مثال میدانیم خورشید از مشرق طلوع و در مغرب غروب میکنه با یه تغییر زاویه در اوایل تابستان و زمستان ، این مطلب رو در مورد ماه میخواستم بدونم
سلام بر فرشاد عزیز.
ماه هم همانند خورشید و سیارات در هر شبانه‌روز، یک زمانی طلوع می‌کند و در ساعتی هم غروب می‌کند. مکان طلوع و غروب آن‌هم پیرو موقعیت دایرة‌البروج است، یعنی همچون خورشید در بخشی از افق شرقی که بین شمال شرقی تا جنوب شرقی است، طلوع می‌کند و در طرف مقابل که بین جنوب غربی تا شمال غربی امتداد دارد، غروب می‌کند. از آن جهت که ماه در هر چهار هفته یک بار به دور زمین گردش می‌کند، موقعیت آن نسبت به خورشید و ستارگان تغییر می‌کند. بنابراین نمی‌توان طلوع و غروب آن‌را مشابه خورشید مشاهده کرد. البته زمان طلوع و غروب ماه در ابتدای ماه قمری، میانه‌ی آن و اواخر ماه، متفاوت است. برای درک دقیق آن توصیه می‌کنم چند هفته ماه را زیرنظر بگیرید تا با جزئیات طلوع و غروبش آشنا شوید.
از این‌که پاسخ به پرسش شما با تأخیر همراه شد، عذرخواهی می‌کنم.