ابرنواختر جدید در کهکشان M77
روز شنبه ۳ آذر ۱۳۹۷ اخترشناسان اعلام کردند که یک ابرنواختر از قدر ظاهری ۱۵ را در کهکشان مارپیچی M77 ثبت کرده‌اند. بررسی طیف این ابرنواختر نشان داد که از نوع ابرنواخترهای II (ستارگان جوانِ عظیم و منفردی که سرشار از هیدروژن هستند) است.
انفجارهای ابرنواختری که به صورت ظهور ستاره‌ای جدید دیده می‌شوند؛ از جمله پدیده‌های نادر در کیهان هستند و مطالعه آن‌ها برای اخترشناسان بسیار ارزشمند و مهم است. ابرنواختران، انفجارهای عظیم و وحشتناک ستاره‌ای هستند که طی آن نور ستاره تا صدها میلیون برابر افزایش یافته و مقادیر بسیار زیادی از ماده ستاره به فضا پرتاب می‌شود. نوعِ دوم ابرنواخترها (II) در مراحل پایانی عمر ستاره‌های سنگینی اتفاق می‌افتند که معمولا بیش از ۲۵ برابر خورشید جرم دارند.
در اثر همین انفجارهاست که عناصر سنگینی که در هسته ستاره تولید شده‌اند، به فضا پرتاب شده و پس از گذشت دوران‌هایی می‌توانند در تشکیل ستاره‌های نسل‌های بعدی و ایجاد منظومه‌های سیاره‌ایِ جدید شرکت کنند.
در این ستاره تازه کشف شده، مواد حاصل از انفجار با سرعتی در حدود ۱۳۵۰۰ کیلومتر بر ثانیه در حال ترک ستاره هستند. یعنی در هر ثانیه کمی بیش از قطر کره زمین را در فضا حرکت می‌کنند!
کهکشان M77 در فاصله ۴۷ میلیون سال نوری از ما قرار دارد. یعنی این انفجار ۴۷ میلیون سال قبل اتفاق افتاده و پس از گذشت این زمان، نور آن به چشمان ما رسیده است. در تصویر زیر که توسط تلسکوپ فضایی هابل از این کهکشان گرفته شده است، می‌توان جزئیات زیادی ساختار آن را مشاهده کرد. مکان تقریبی ابرنواختر جدید را در آن علامت زده‌اند.
رصد و مشاهده:
کهکشان M77 را به راحتی می‌توان در نزدیکی ستاره دلتا ـ نهنگ (دلتای صورت فلکی نهنگ یا قیطس) در قسمت جنوبی آسمان مشاهده کرد. کهکشان را می‌توان به کمک یک تلسکوپ کوچک (حداقل ۳ اینچی) مشاهده کرد؛ اما برای دیدن ابرنواختر ۲۰۱۸ivc به تلسکوپی با دهانه ۱۰ اینچ و بزرگ‌تر نیاز است. این ستاره جدید در لبه قسمت روشن مرکزی کهکشان دیده می‌شود.
توصیه میکنم در همسایگی کهکشان M77 سری هم به ستاره معروف میرا بزنید. میرا از جمله معروف‌ترین متغیرهای آسمان است که در این روزها در روشن‌ترین وضعیت خودش و از قدر ظاهری ۴ می‌درخشد و می‌توان آن را با چشم غیرمسلح دید. این ستاره در کم‌نورترین حالتش، فقط با دوربین دوچشمی یا تلسکوپ قابل مشاهده خواهد بود.
تهیه و تنظیم: محمد همایونی
7 نظر
با سلام و درود
میخواستم در مورد کوازاری که در مرکز کهکشان راه شیری قرار داره توضیح بدید که بعد از میلیونها سال کنار رفتن گرد و غبار میشه اون رو دید و نورش از انعکاس نور ماه هم بیشتر هست
آیا این کوازار قدرت جذب منظومه های اطرافش و تبدیل شدن به یک سیاهچاله عظیم تر رو داره؟
منبع مطلب رو هم معرفی کنید ممنون میشم
سلام بر امیر عزیز.
درود برشما.
نمی‌دانم چه موضوعی را شنیده‌اید که این سوال را بیان کرده‌اید.
کوازار فقط در کهکشان‌های دوردست مشاهده می‌شود. و در کهکشان‌های نزدیک و کهشکان خودمان وضعیت کوازاری وجود ندارد. شاید منظورتان سیاه‌چاله‌ی اَبَرسنگین مرکزی کهکشان است. که اگر چنین باشد، باز هم این موضوع که «بعد از میلیونها سال کنار رفتن گرد و غبار» هم چندان در موردش درست نیست.
در صورتی که منظور شما چیزی دیگر است که بنده متوجه نشده‌ام، توضیح کامل‌تر دهید تا بتوانم پاسخ درست تقدیم کنم.
اما مختصر این‌که: سیاه‌چاله‌ی مرکز راه‌شیری دوران پرتلاطم کوازاری خودش را در میلیاردها سال قبل پشت سر گذاشته است و آن‌چه از مواد که در دسترسش بوده است را به درون خود بلعیده است. در وضعیت کنونی، مواد چندانی در شعاع قابل دسترسش موجود نیست که بتواند رشد قابل توجهی داشته باشد.
موفق باشید.
سلام درود مجدد بر استاد عزیز
درسته منظور همینی هست که فرمودید. این مطلب از کتاب سیاهچاله مارسیا بارتوزیاک بوده که اونجا از سیاهچاله مرکز کهکشان راه شیری به کوازار تعبیر شده پس به این صورت هست که دوران کوازاری خودش رو پشت سر گذاشته و دیگه رشد نمیکنه.تشعشعاتش با این ابعاد به زمین میرسه این سیاهچاله یا حتی تشعشعی هم نداره؟چون طبق نظریه تابش هاوکینگ باید این مورد وجود داشته باشه و در صورت وجود می تونیم بفهمیم چه ذراتی به سمت ما پرتاب میکنه ؟ ممنونم ازتون
بسیار ممنون از شما که توضیح کافی دادید.
آن‌چیزی که به نام تابش هاوکینگ هست، در این زمان قابل آشکارسازی نیست. شاید در آینده امکان‌پذیر باشد.
دقت کنید که کتاب نامبرده قبل از ثبت و انتشار نخستین عکس‌ها از سیاهچاله مرکزی راه‌شیری و کهکشان ام 81 منتشر شده است و از طرفی قصد بیان روند تاریخی یکصدسال قبل را در مورد رشد و توسعه نظریات فیزیکدانان در مورد سیاه‌چاله‌ها دارد. پس باید نسبت به موضوعات خاصی که در آن بیان شده، دقت کرد. و با دقت آن‌را به آن‌چه اکنون در جامعه‌ی علمی جهان پذیرفته شده است ارتباط داد.
سپاس از شما.
سلام درود استاد عزیز
ممنونم از پاسختون کاملا منطقی و صریح میفرمایید
با تشکر
سلام،میخواستم بدونم با تلسکوپ f70076چه چیز هوایی را میشه رصد کرد،ایا میشه کهکشان آندرومدا رو دید
سلام طاهای عزیز.
پاسخ سوال شما در مقاله‌ی رصد با تلسکوپ‌های کوچک داده شده است.