بارش شهابی جوزایی

به روزرسانی: شنبه ۲۳ آذر ۱۳۹۸

در آذرماه هر سال می‌توانیم شاهد یکی از بارش‌های شهابی زیبای آسمان باشیم. کانون این بارش در صورت فلکی جوزا (دوپیکر) قرار دارد و از این رو به بارش شهابی جوزایی معروف است. از جذابیت‌های این بارش شهابی، نورانیت بیشتر در کنار سرعت کمتری است که شهاب‌های آن نسبت به دیگر بارش‌ها دارند. همین دو ویژگی باعث تفاوت بارش جوزایی می‌شود.

نکات رصدی

زمان رصد بارش جوزایی، از ۱۶ تا ۲۶ آذرماه است که زمان اوج آن معمولا روزهای ۲۲ و ۲۳ آذر است؛ هنگامی که زمین از مرکز توده غباری که این بارش شهابی را به وجود می‌آورد، عبور می‌کند. در این بارش معمولا در زمان اوج و در بهترین شرایط دید، می‌توان هر ساعت ۱۲۰ شهاب را مشاهده کرد.

به عبارتی اگر در مکان مناسبی قرار بگیریم و نور ماه هم مزاحمت ایجاد نکند، در هر دقیقه می‌توان ۲ شهاب را در آسمان دید. البته آن هم شهاب‌های روشن و خرامان جوزایی با زیبایی‌های خاص خودشان!

نکته مهم در رصد بارش‌های شهابی انتخاب یک مکان مناسب است. چون شهاب‌ها عموما کم‌نور هستند، برای دیدن تعداد زیاد شهاب‌ها باید در مکانی باشیم که آلودگی نوری در حداقل ممکن باشد. در آسمان‌های پرنورِ شهرهای بزرگ و کوچک، فقط می‌توان تعداد کمی از شهاب‌های پرنور را مشاهده کرد، و تعداد بسیار زیادی از شهاب‌های کم‌نور را از دست خواهیم داد.

اوج بارش در آذر ۱۳۹۸

اوج این بارش در ۲۳ آذرماه ۱۳۹۸ اتفاق می‌افتد، ولی چون این شب‌ها مصادف با وجود نور مهتاب در آسمان است، شانس دیدن شهاب‌های کم‌نور از دست خواهد رفت. بنابراین فقط می‌توان به امید دیدن تعداد کمتری شهاب پرنور به رصد رفت.

چون این بارش در فصل سرما اتفاق می‌افتد، حتما از نوشیدنی‌های گرم و لباس گرم به اندازه کافی به همراه زیرانداز و روانداز مناسب غافل نشوید. وقتی قرار است چند ساعت را در فضای باز به مشاهده آسمان بپردازید، حتما سردی هوا غلبه می‌کند و موجب می‌شود از رصد خود لذت کافی نبرید؛ پس کاملا مسلح به شکار شهاب‌ها بروید!

دیدن بارش‌های شهابی نیاز به ابزار خاصی ندارد (مگر افرادی که بخواهند از آن عکاسی کنند) فقط باید قسمت‌های مختلف آسمان را زیر نظر داشته باشید تا شهاب‌های زیبا را شکار کنید. برای آن‌که خستگی زیاد ایجاد نشود، داشتن زیرانداز و روانداز مناسب و دراز کشیدن زیر گنبد آسمان، بسیار به شما کمک خواهد کرد.

اوج بارش جوزایی در سال ۱۳۹۷

زمان اوج بارش جوزایی در سال ۱۳۹۷ ساعت ۱۵:۳۰ روز جمعه ۲۳ آذر است. از این رو هم شامگاه پنجشنبه و هم شامگاه جمعه را می‌توان به رصد این بارش زیبا اختصاص داد. بنابراین اگر بخواهید شهاب‌های زیادی را مشاهده کنید باید برای یکی از این دو شب برنامه ریزی کنید و مکان مناسبی را برای رصد آن انتخاب کنید. خوشبختانه ماه فقط در اوایل شب در آسمان است و مزاحمتی برای دیدن شهاب‌ها ایجاد نمی‌کند.

منشأ بارش شهابی جوزایی

منشأ ذرات بارش شهابی جوزایی برخلاف سایر بارش‌ها یک دنباله‌دار نیست؛ بلکه ذرات غبار و خرده سنگ‌های به جامانده از یک سیارک است. «سیارک فایتون ۳۲۰۰»  که در یک بیضی کشیده به دور خورشید می‌گردد. اوج مداری (بیشترین فاصله تا خورشید) جایی در کمربند سیارکی است و حضیض آن (کمترین فاصله تا خورشید) بسیار به خورشید نزدیک است، حتی از نیمه حضیض عطارد هم به خورشید نزدیک‌تر می‌شود.

اخترشناسان احتمال می‌دهند که علت وجود خرده سنگ به دنبال این سیارک، نزدیکی بیش از حد آن در هنگام حضیض مداری‌اش به خورشید است. این فاصله نزدیک باعث درهم شکستگی‌های موضعی در صخره‌های سطحی آن می‌شود که نتیجه‌اش پراکنده شدن خرده سنگ‌ها و غبارهای زیاد در مدارش می‌شود.

نویسنده: محمد همایونی