چیستی احکام نجوم

عصر دیروز (پنجشنبه 29 دی) در کانال خانه‌ی نجوم قم آگهی باشگاه نجوم قم را مشاهده کردم:

یکصد و نود و یکمین باشگاه نجوم قم
با سخنرانی استاد محمدخانی
و موضوع: چیستی احکام نجوم

طبیعی است که این موضوع، ذهن مرا به سوی خودش جذب کند. این‌که استادی در این زمینه بخواهد نجوم احکامی را معرفی کند و درباره‌ی آن صحبت کند، خیلی خوب و جالب است. هرچند قرار است شب مهمان به خانه آید، ولی می‌توانستم تا قبل از رسیدن مهمان‌ها در بخش اصلی سخنرانی حاضر باشم. که همین‌طور هم شد.

معرفی در پرانتز این‌که:
(خانه نجوم قم، بخش آماتوری مرکز مطالعات و پژوهش‌های فلکی ـ نجومی است که از این‌جا می‌توانید با این مرکز آشنا شوید. یکی از فعالیت‌های خانه نجوم قم، برگزاری باشگاه‌های نجوم در آخرین پنجشنبه ماه است که تا شماره‌ی 191 رسیده است.)

سخنران را نمی‌شناختم. بار اولی است که نامش (البته فامیل‌شان را) می‌دیدم و از سخنرانی‌شان استفاده می‌کردم. با توجه به روش سخنرانی و ارائه‌ی مطلب‌شان مشخص بود که از تحصیلکردگان حوزوی هستند. به احکام نجوم و هیئت احاطه‌ی خوبی دارند و مطالب خود را به صورت مرتب براساس برگه‌ی یادداشت کوچکی که همراه داشتند ارائه کردند. برای خودم اولین باری بود که در یک سخنرانی نجومی شرکت می‌کردم و سخنران از اسلاید یا تابلو استفاده نمی‌کرد. به نوبه‌ی خودش جالب بود.

آقای محمدخانی با تعریف هیئت و جداکردن آن از  نجوم احکامی صحبت‌شان را شروع کردند. سپس نجوم احکامی یا تنجیم را براساس متن یکی از زیج‌های قدیمی تعریف کردند و در ادامه بخش‌های مختلف نجوم احکامی را معرفی کردند. چون در این یادداشت قرار نیست نقدی بر مطالب ارائه شده داشته باشم و صرفن بیان این تجربه است، از بیان جزئیات سخنرانی پرهیز می‌کنم. باشد در فرصت‌های دیگر در موردشان صحبت کنم.

ولی گفتن این توضیح نیاز است که نجوم احکامی تلاش می‌کند با استفاده از احکام خاص خودش ارتباط و اثراتی را که اجرام آسمانی (یعنی هرچه در ورای جوّ کره‌ی زمین هست) بر روی زمین و زندگی انسان‌ها در ابعاد مختلف ِ شخصی، اجتماعی، ارتباط، سیاسی و غیره می‌گذارد استخراج و ارائه دهد.

هرچند خودم نجوم احکامی را به عنوان دانش یا مهارتی که مورد نیازمان باشد یا بتوانیم به آن اعتبار بخشیم تأیید نمی‌کنم، اما حضور در این جلسه برایم بسیار پربار بود. سخنران محترم خیلی خوب بخش‌های مختلف را توضیح دادند و بیان کردند که در نجوم احکامی چه کارهایی و بر چه اساسی انجام می‌شود. (البته مختصر و کوتاه) حالا این‌که حاضرین در باشگاه، چقدر متوجه اصطلاحات و موضوعات مطرح شده می‌شدند، را نمی‌دانم. اما برای خودم خیلی خوب بود.

دستاورد شخصی‌ام این بود:
آشنایی دقیق‌تر با فضای فکری و نگرشی افرادی که برای احکام نجوم اعتبار قائل هستند و براساس هیئت (کیهان‌شناسی منجمان قدیم) به عالم نگاه می‌کنند، ارتباط با طبیعت و انسان‌ها را توصیف می‌کنند و تلاش می‌کنند تا با کمک از آن زندگی بهتری را تجربه کنند.

متأسفانه چون باید به مهمان‌های خانه می‌رسیدم، فرصت نشد که در انتهای سخنرانی به پرسش و پاسخ‌های بیشتری که با آقای محمدخانی انجام می‌شد گوش دهم. ولی همین بخش اصلی سخنرانی و برخی سوالاتی که حاضرین در انتها پرسیدند، برایم ارزشمند بود.

محمد همایونی
جمعه 30 دی 1401