سحابی امگا پرورشگاهی در مرکز راه شیری

سحابی امگا یا M17 یکی از مناطق فعال ستاره‌زایی در مرکز راه شیری است. همه ما بزرگترین پرورشگاه ستارگان یعنی سحابی معروف جبار یا شکارچی را می ‌شناسیم. سحابی جبار و ابر عظیم مولکولی‌ای که در آن قرار دارد، خارج از ناحیه مرکزی کهشکان قراردارند، ولی سحابی هایی که در قسمت های مرکزی کهکشان قرار دارند از آنجایی که غنی از گاز و غبار هستند، مناطق بزرگی هستند برای تولد و پرورش ستاره‌های جوان.

(با کلیک بر روی عکس ها، آنها را بزرگتر ببینید)

سحابی امگا (از دید تلسکوپ های آماتوری)

یکی از این نواحی فعال که در عمق راه شیری  و در بازوی قوس کهکشان قرار دارد، سحابی امگا یا M17 است. این پرورشگاه ستاره‌ای در فاصله ۵۵۰۰ سال نوری از ماست و می‌توان آن را در صورت فلکی قوس از قدر ظاهری ۶ مشاهده کرد، قطر آن حدود ۱۵ سال نوری است و ۸۰۰ برابر جرم خورشید، گاز و غبار در خود جای داده است.

سحابی امگا M17

عکس زیر قسمتی از سحابی را نشان می دهد که در سال ۲۰۰۴ توسط هابل گرفته شده و پهنای آن کمی بیش از ۳ سال نوری است. این تصویر نشان دهنده اثرهای فعال ستارگان جوانِ تازه متولد شده در مرکز سحابی است. در واقع خوشه‌ای باز از ستارگان جوان، حدود یک میلیون سال قبل در مرکز این سحابی شروع به نورافشانی کرده‌اند و نور و تابش شدید آن‌ها باعث درخشش و شکل دهی قسمت های مختلف سحابی شده است.

قسمتی از ناحیه مرکزی سحابی امگا

در این قسمت سحابی نقش موج مانندی از گاز درخشان را می بینید که علت تشکیل آن سیلابی از تابش‌های فرابنفش ناشی از ستارگان جوان و پرجرم داخل سحابی است (بیرون تصویر گوشه بالا چپ). این درخشش‌ها کمک کرده تا تجسمی سه بعدی از سحابی را مشاهده کنیم. چنین تابش‌های شدید فرابنفشی باعث داغ شدن و شکل یافتن سطوحی از گاز هیدروژنِ سردِ داخل سحابی شده است. رنگ زیاد سبز نشانه فراوانی هیدروژن و رگه‌هایی از گوگرد و اکسیژن با رنگ‌های قرمز و آبی خودنمایی می‌کنند.

فشار و گرمای زیاد در این نقش موج مانند باعث می‌شود مقادیر زیادی از ماده سحابی به بیرون از این سطوح کشیده شوند و باعث به وجود آمدن آن الگو در پس زمینه مه آلود و سبز رنگ تصویر شوند. در حقیقت چنین فشارهایی در رأس این امواج، دکمه شروعی است برای شکل گیری ستارگان جدید.

M17 اسرار دیگری هم دارد بسیار جالب، منتظر آن ها در مقالات بعدی باشید.

نویسنده: محمد همایونی