آسمان در این ماه ـ فروردین 1404

برای دیدن رویدادهای رصدی ماه کنونی دکمه زیر را کلیک (لمس) کنید:

صورت‌های فلکی ماه

فروردین و اردیبهشت هنگام خداحافظی با صورت‌های فلکی درخشان زمستانی است. شکارچی، سگ بزرگ و کوچک، ارابه‌ران و ثور در ساعت ابتدایی شب دیده می‌شوند و سریع به لبه افق غربی می‌رسند. جوزا در فروردین همچنان به خوبی دیده می‌شود.

صورت‌های فلکی (هم‌اختران) ویژه‌ی فروردین عبارتند از: شیر (اسد)،دب اکبر، دب اصغر، سیاهگوش، سرطان، شیر کوچک و شجاع. در بین آن‌ها فقط دو هم‌اختر اولی ستاره‌های پرنور دارند و راحتتر دیده می‌شوند. البته از آسمان‌های غیرشهری همه را می‌توان به روشنی مشاهده کرد. اگر شرایط یافتن و دیدن هم‌اختران کم‌نورتر را داشته باشید، این صورت‌های فلکی کم فروغ را هم به فهرست فروردین اضافه کنید.

حواسمان هست که هم‌اختران گفته شده در ساعت بین 8 تا 9 شب فروردین به خوبی مشاهده می‌شوند. وگرنه در ساعت‌های انتهایی شب یا نیمه‌شب صورت‌های فلکی دیگر هم به ارتفاع خوبی در آسمان خواهند رسید.

راحت‌ترین راه برای پیدا کردن صورت‌های فلکی، برنامک‌های قابل نصب روی گوشی‌های تلفن است. با توجه به نوع گوشی خود می‌توانید این برنامه‌ها را یافته و استفاده کنید. روش پایه و به عبارتی کلاسیک برای یافتن هم‌اختران استفاده از نقشه‌های ماهانه‌ی آسمان شب است. نقشه‌ای که در ادامه می‌بینیم، مخصوص ماه فروردین است. در این نقشه مکان سیاره‌هایی که در هفته چهارم فروردین 1404 دیده می‌شوند بر آن افزوده شده است.

همانطور که در بالای نقشه بیان شده، وضعیت صورت‌های فلکی (هم‌اختران) را در میانه‌ی فروردین به ساعت 22 به وقت تابستانی نشان می‌دهد. اما چون دو سالی است ساعت رسمی در ایران جلو کشیده نمی‌شود، باید همان ساعت 21 درنظر گرفته شود. علاوه بر این در ابتدای ماه،‌ یک ساعت دیرتر و در انتهای ماه یک ساعت زودتر این نقشه با آسمان مطابقت خواهد داشت.

روی نقشه زیر کلیک (لمس) کنید تا بتوانید آن‌را بزرگنمایی کنید:

اگر نحوه‌ی کاربرد نقشه‌های آسمان شب را نمی‌دانید به مقاله‌ی «راهنمای یافتن صورت‌های فلکی» مراجعه کنید و فیلم آموزشی مربوطه را مشاهده کنید.

رویت هلال ماه شوال

هلال ماه شوال که برای مسلمانان تعیین کننده عید فطر است در غروب روز یکشنبه 10 فروردین به راحتی دیده خواهد شد. البته برای کسانی که تجربه رصد هلال ماه نداشته باشند ممکن است مشکل باشد. با توجه به موقعیت و مشخصات هلال، امکان دیده شدن هلال در روز قبل آن یعنی شنبه 9 فروردین به هیچ‌وجه در ایران و کشورهای اطرافش وجود ندارد، زیرا هنوز هلال شکل نگرفته است. پس به قطعیت می‌توان گفت اولین هلال ماه شوال در غروب یکشنبه 10 فروردین دیده خواهد شد. این هلال بدون ابزار به خوبی دیده می‌شود.
توضیح بیشتر در هفته دوم فروردین (بخش ماه).

اجرام غیرستاره‌ای

به هنگام بهار دب اکبر به ارتفاع بالایی از افق می‌رسد و می‌توانیم اجرام غیرستاره‌ای دب اکبر و پیرامون آن‌را به خوبی شکار کنیم. کهکشان‌های گرداب (M51)، فرفره (M101)، M81 و M82 از آن جمله‌اند.

یک تلسکوپ متوسط آماتوری با دهانه بین 4.5 تا 8 اینچ کمک می‌کند تا این کهکشان‌ها را ببینیم.

علاوه بر دب‌اکبر صورت فلکی شیر (اسد) هم به میانه‌ی آسمان می‌رسد. این هم‌اختر هم شامل کهکشان‌های زیادی است که تعداد قابل توجهی از آن‌ها را می‌توان با یک تلسکوپ متوسط آماتوری مشاهده کرد. روشن‌ترین کهکشان‌های شیر عبارتند از: M65، M66 و NGC3628 (کهکشان همبرگر) که این سه‌تا کنار هم‌اند و معروف به سه‌گانه‌ی شیر. سه کهکشان دیگر: M95 ، M96 و M105 هم به جمع کهکشان‌های روشن اسد افزوده می‌شوند.

ماهواره‌ها

یکی از پدیده‌هایی که در عصر مدرن در آسمان دیده می‌شود، حرکت ماهواره‌ها در آسمان شب است. به ویژه این‌که در سال‌های اخیر تعداد آن‌ها به شدت افزایش یافته، به طوری که در هر لحظه که به آسمان بالای سرمان نگاه کنیم می‌توانید چندتایی ماهواره در گوشه کنار آسمان بیابیم. ماهواره‌ها همچون ستاره‌های متحرک دیده می‌شوند (هواپیماها دارای چراغ چشمک‌زن هستند). ماهواره‌ها در روشنایی‌های مختلف دیده می‌شوند و به آرامی در بین ستارگان آسمان حرکت می‌کنند. بسته به مدارشان، ممکن است در میانه مسیرشان ناپدید شوند، چون وارد سایه زمین می‌شوند. هرچه آسمان ما پرستاره‌تر باشد، تعداد بیشتری از آن‌ها دیده می‌شوند.

برای دریافت اطلاعات دقیق از زمان و مسیر حرکت ماهواره‌ها در مکان خود، به سایت heavens-above.com مراجعه کنید. می‌توانید برنامک آن‌را یا مشابه آن‌را بر گوشی خود نصب کنید.

پرنورترین آن‌ها ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) است که روشنایی آن در مرتبه‌ی سیاره مشتری یا بیشتر است. در هفته اول فروردین، ایستگاه فضایی عبور قابل توجهی از آسمان بخش‌های مرکزی ایران ندارد. هفته دوم فروردین چهار شب پی‌درپی می‌توانیم عبورهای درخشان و مرتفعی از ایستگاه فضایی را مشاهده کنیم: 10 تا 13 فروردین در ساعت‌های ابتدایی شب. مشخصات دقیق را از سایت بالا به دست آورید. سومین هفته از فروردین، عبوری از ایستگاه فضایی بر فراز آسمان مرکز ایران نخواهد داشت.
در هفته‌ی چهارم فروردین یک عبور قابل توجه در سحرگاه جمعه 29 فروردین حوالی ساعت 4:25 از مناطق مرکزی ایران دیده می‌شود.

هفته چهارم فروردین 1404

از شنبه 23 فروردین تا جمعه 29 فروردین

هفته چهارم فروردین با ماه کامل آغاز می‌شود و با یک همنشینی ستاره‌ای نزدیک هم پایان می‌یابد. دو کهکشان M51‌ و M83 به همراه خوشه‌ی کروی M3 در این هفته به موقعیت خوبی برای رصد می‌رسند (نیازمند تلسکوپ متوسط به بالا).

سه سیاره در آسمان سحرگاهی دیده می‌شوند، که در این بین ناهید است که چون جواهری درخشان آسمان سحرگاهی را آراسته. سه سیاره هم پس از غروب خورشید دیده می‌شوند.

یکی از پدیده‌های جذابی که در هفته پیشین (هفته سوم) دیده شد عبور ماهواره‌های استارلینک به صورت یک قطار ستاره پشت سر هم بود. شاید این هفته هم هنوز بتوان برخی از آن‌ها را مشاهده کرد. یک عبور قابل توجه ایستگاه فضایی هم (از مرکز ایران) در سحرگاه جمعه آخر این هفته دیده خواهد شد.

مقاله مرتبط: یک قطار ستاره

زمین:

برای ما که ساکن نیمکره شمالی هستیم، اولین ماه بهار از نیمه گذشته است و برای ساکنین نیمکره جنوبی، اولین ماه پاییز. آب و هوای بهاری به زیبایی هرچه تمامتر خود را نشان می‌دهد. البته عرض‌های جغرافیایی نزدیک به قطب شمال، تا یک ماه دیگر هنوز زمستانی هستند.

محل طلوع و غروب خورشید روز به روز در حال جابه‌جا شدن به سمت شمال است. به همین صورت هم طول روزها از طول شب‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود. زاویه تابش آفتاب به سطح زمین عمودی‌تر و دمای هوای نیمکره شمالی گرمتر و گرمتر می‌شود.

ماه (مانگ):

ماه قمری به نیمه نزدیک شده است. روز یکشنبه 14 شوال است و در سحرگاه این روز ماه به حالت بدر (کامل) با فاز 99.9 % می‌رسد. وجود مهتاب در این هفته از درخشش ستاره‌ها و دیده شدن ستاره‌های کم‌نور می‌کاهد.

در این هفته طلوع ماه پس از غروب خورشید است و به آخر هفته که نزدیک می‌شویم، زمان طلوعش به نیمه‌شب نزدیک می‌شود.

در این هفته ماه دو اختفای ستاره‌ای دارد که متأسفانه از ایران دیده نمی‌شوند:

1- اختفای سماک اعزل (آلفای سنبله) در یکشنبه. این اختفا از بخش‌های شمالی قاره آمریکای جنوبی دیده می‌شود.

2- اختفای قلب العقرب (آلفا عقرب) در سحرگاه پنجشنبه 28 فروردین. در جنوب قاره آفریقا دیده می‌شود.

موقعیت و فاز ماه در این هفته به شرح زیر:

شنبه 23 فرودین: در سنبله (دوشیزه) ـ ماه کامل ـ فاز: 99.9%

یکشنبه 24 فروردین: در سنبله ـ فاز: 99.4%

دوشنبه 25 فروردین: در میزان (ترازو) ـ فاز: 97%

سه‌شنبه 26 فروردین: در میزان ـ فاز: 93%

چهارشنبه 27 فروردین: در عقرب ـ نزدیک قلب‌العقرب ـ فاز: 87%

پنجشنبه 28 فروردین: در مارافسای ـ فاز: 80%

جمعه 29 فروردین: در قوس (کماندار) ـ فاز: 71%

تیر (عُطارِد):

تیر هنوز در صورت فلکی حوت (ماهی) است. قدر آن حدود 1 است و چون در روشنایی نور صبحگاهی قرار دارد، یافتنش سخت است. وجود ناهید در بالاسر آن کمک می‌کند تا راحت‌تر پیدا شود.

ناهید (زهره):

سیاره زهره با قدر 4.7- در هم‌اختر حوت (ماهی) است. درخشش آن در آسمان پاک و تمیز صبحگاهی بسیار چشمگیر است. زاویه‌ی آن از خورشید در حال افزایش است و روز به روز فرصت بیشتری برای دیدنش داریم. هلال زیبایش به کمک یک تلسکوپ کوچک هم دیده می‌شود. فاز آن در ابتدای هفته 12.2 درصد و در پایان هفته به 17.7 درصد می‌رسد.

بهرام (مریخ):

مریخ از قدر حدود 0.5 است و به مرز جوزا (هم‌اختر دوپیکر) رسیده است. در این هفته وارد سرطان (هم‌اختر خرچنگ) می‌شود. روشنایی و قطر ظاهری آن در حال کاهش است. به همین دلیل تلسکوپ‌های متوسطی با دهانه 6 تا 8 اینچ نمی‌توانند به سادگی عوارض سطحی‌اش را به ما نشان دهند. برای دیدن برخی عوارض سطحی آن نیازمند تلسکوپ‌های بزرگتر از 10 اینچ به همراه یک هوای بسیار پایدار هستیم.

مشتری (برجیس):

مشتری در هم‌اختر گاو (صورت فلکی ثور) است و با قدر 2- درخشان‌ترین ستاره‌ی آسمان شب است. حضورش در بین ستاره‌های درخشان زمستانی آسمان این شب‌های بهاری را زیباتر کرده است.

در صورتی که تلسکوپ (حتا کوچک) دارید، رصد قمرهای گالیله‌ای آن همیشه جذاب است. شنبه دو تا سمت راست و دوتا سمت چپ آن است و پنجشنبه هر چهارتا در یک سمت مشتری تجمع کرده‌اند.

کیوان (زحل):

سیاره زحل با قدر 1.1 در هم‌اختر دَلو (آبریز) است. به مرز هم‌اختر ماهی نزدیک می‌شود. قبل از طلوع خورشید باید در سمت شرق به دنبال آن بود. که البته یافتن آن هم سخت است زیرا در نور صبحگاهی آسمان قرار دارد. این هفته هم در کنار تیر است و پایین دست ناهید دیده می‌شود.

اورانوس:

اورانوس با قدر ظاهری 5.8 در هم‌اختر گاو (صورت فلکی ثور) قرار دارد. همانطور که خوشه پروین و هم‌اختر ثور در فروردین و ابتدای اردیبهشت روزهای خداحافظی خود با آسمان غروب را طی می‌کنند، اورانوس هم همین وضعیت را دارد. تا یکی دو هفته دیگر می‌توان آن‌را به راحتی در ابتدای شب مشاهده کرد، سپس دیدنش محدود و سخت خواهد شد.

نپتون:

نپتون با قدر ظاهری 7.8 در صورت فلکی ماهی (حوت) است. در نزدیکی عطارد و زحل قرار دارد ولی یافتن آن مشکل است. هم نیاز به تلسکوپ دارد و هم آسمان پس زمینه خیلی روشن است. در هفته‌های آینده که خورشید زاویه‌ی بیشتری از آن بگیرد یافتن آن ساده‌تر می‌شود.

هفته سوم فروردین 1404

از شنبه 16 فروردین تا جمعه 22 فروردین

سومین هفته از فروردین با همنشینی ماه و مریخ آغاز می‌شود. دو سیاره‌ی مشتری و مریخ همچنان در آسمان غروب تا آخر شب همراه‌مان هستند. اما سه سیاره‌ی ناهید، کیوان (زحل) و تیر (عطارد) به آسمان سحرگاهی کوچ کرده‌اند. نپتون هم که هنوز دیده نمی‌شود.

در این هفته خبری هم از عبور ایستگاه فضایی در آسمان بخش‌های مرکزی ایران نیست.

ماه (مانگ):

ماه در سحرگاه شنبه به تربیع اول خودش می‌رسد. بنابراین هنگامی که در غروب همین روز به همسایگی مریخ می‌رسد، اندکی از حالت نیمدایره‌ای خارج شده، اما نه چندان که برآمدگی شکمش آشکار باشد.

یک همنشینی دیدنی هم با ستاره قلب‌الاسد در غروب سه‌شنبه دارد. و ماه کامل هم در ابتدای هفته بعد خواهد بود.

موقعیت و فاز ماه در این هفته به شرح زیر:

شنبه 16 فرودین: در دوپیکر (جوزا) ـ تربیع اول ـ فاز: 56%

یکشنبه 17 فروردین: در سرطان (خرچنگ) ـ فاز: 66%

دوشنبه 18 فروردین: در شیر (اسد) ـ فاز: 76%

سه‌شنبه 19 فروردین: در شیر کنار قلب‌الاسد ـ فاز: 84%

چهارشنبه 20 فروردین: در شیر ـ فاز: 91%

پنجشنبه 21 فروردین: در سنبله (دوشیزه) ـ فاز: 95%

جمعه 22 فروردین: در سنبله ـ فاز: 98%

تیر (عُطارِد):

این هفته عطارد در آسمان صبحگاهی دیده می‌شود. قبل از خورشید به همراه زحل طلوع می‌کند. چند درجه پایین‌تر از ناهید است و همین موضوع کمک می‌کند تا ساده‌تر بتوان آن‌را یافت.

قدر آن حدود 1 است و چون در روشنایی نور صبحگاهی قرار دارد، یافتنش کمی سخت است.

ناهید (زهره):

سیاره زهره این هفته هم در هم‌اختر حوت (ماهی) است. روز به روز ارتفاعش از افق بیشتر می‌شود و می‌توان آن‌را بیشتر و راحت‌تر مشاهده کرد. هنوز هلال زیبایی از پشت تلسکوپ به ما نشان می‌دهد. فاز آن در ابتدای هفته 6.3 درصد و در پایان هفته به 11.3 درصد می‌رسد.

بهرام (مریخ):

مریخ از قدر حدود 0.5 است و هنوز صورت فلکی جوزا را ترک نکرده است. در غروب شنبه، همنشین ماه است. مریخ هنوز چندان از زمین دور نشده است، و با این حال دیگر تلسکوپ‌های متوسطی با دهانه 6 تا 8 اینچ نمی‌توانند به سادگی عوارض سطحی‌اش را به ما نشان دهند. اگر تلسکوپ‌های بزرگتری دارید، در یک شرایط پایدار جوّی می‌توانید برخی ویژگی‌های سطحی و کلاهک‌های قطبی‌اش را ببینید.

مشتری (برجیس):

مشتری در ثور (گاو) است و با قدر حدود 2- درخشان‌ترین ستاره‌ی آسمان است. حضورش در بین ستاره‌های درخشان زمستانی آسمان این شب‌های بهاری را زیباتر کرده است.

در صورتی که تلسکوپ (حتا کوچک) دارید، رصد قمرهای گالیله‌ای آن همیشه جذاب است. یکشنبه می‌توان حرکت قمر آیو و پنهان شدن آن پشت سیاره را در مدت یکی دو ساعت ابتدایی شب مشاهده کرد.

کیوان (زحل):

سیاره زحل با قدر 1.1 در هم‌اختر دَلو (آبریز) است. به آسمان صبحگاهی وارد شده است و پیش از خورشید هم طلوع می‌کند. این هفته در کنار تیر است و پایین دست ناهید دیده می‌شوند.

اورانوس:

اورانوس با قدر ظاهری 5.8 در هم‌اختر گاو (صورت فلکی ثور) قرار دارد. همانطور که خوشه پروین و هم‌اختر ثور در فروردین و ابتدای اردیبهشت روزهای خداحافظی خود با آسمان غروب را طی می‌کنند، اورانوس هم همین وضعیت را دارد. تا یکی دو هفته دیگر می‌توان آن‌را به راحتی در ابتدای شب مشاهده کرد، سپس دیدنش محدود و سخت خواهد شد.

نپتون:

نپتون با قدر ظاهری 7.8 در صورت فلکی ماهی (حوت) است. مقارنه‌اش با خورشید را رد کرده است اما هنوز نمی‌توان آن‌را مشاهده کرد. در هفته‌های آینده که خورشید زاویه‌ی بیشتری از آن بگیرد قبل از طلوع خورشید دیده خواهد شد.

هفته دوم فروردین 1404

از شنبه 9 فروردین تا جمعه 15 فروردین

این هفته با یک خورشیدگرفت (کسوف) جزئی شروع می‌شود. اما نه برای ما که ساکن ایران هستیم.

چهار تا از سیاره‌ها به آسمان صبحگاهی کوچ کرده‌اند: ناهید، تیر، کیوان و نپتون. اما در این هفته فقط ناهید را می‌توان به‌سادگی مشاهده کرد.

اورانوس، مشتری و مریخ همچنان در آسمان شامگاهی به خوبی دیده می‌شوند. اما موعد خداحافظی با ایشان هم در راه است.

اجرام غیرستاره‌ای موجود در دب‌اکبر و شیر ساعتی پس از آغاز شب به خوبی خود را نشان می‌دهند.

شاید بتوان گفت این هفته برای بخش‌های زیادی از ایران هنگام خداحافظی با سهیل باشد. برای جنوب ایران این زمان حدود یک هفته تا ده روز طولانی‌تر خواهد بود. سهیل در گرگ و میش شفق غروب می‌کند.

شاید بتوان گفت هلال ماه نو در غروب یکشنبه از زیباترین صحنه‌های نجومی این هفته باشد.

خورشیدگرفت (کسوف) جزئی

شنبه 9 فروردین ماه از مقابل خورشید خواهد گذشت و یک خورشیدگرفت جزئی برای بخش‌های محدودی از کره زمین ایجاد خواهد کرد. بخش‌های خیلی کمی از شرق کانادا، شمال شرق آمریکا، بخش‌های زیادی از اروپا، غرب و شمال روسیه و غرب آفریقا می‌توانند این کسوف جزئی را ببینند. بیشترین گرفت را کانادایی‌ها با حدود 90% خواهند دید. در نقشه زیر وضعیت مشاهده‌پذیری و میزان خورشیدگرفت در ناحیه‌های مختلف زمین مشخص شده است.

زمین:

برای ما که ساکن نیمکره شمالی هستیم، به بهار وارد شده‌ایم. و برای ساکنین نیمکره جنوبی، پاییز شروع شده است. آب و هوای بهاری به زیبایی هرچه تمامتر خود را نشان می‌دهد. البته عرض‌های جغرافیایی نزدیک به قطب شمال، تا یک ماه دیگر هنوز زمستانی هستند.

ماه (مانگ):

همانطور که شنبه ماه از مقابل خورشید گذر می‌کند، زمان ماه نو (تولد ماه) هم همان روز و ساعت است: به ساعت 14:28 . در غروب شنبه، که فقط حدود 3.5 ساعت از مقارنه گذشته است، هنوز در ایران و کشورهای اطراف هلال شکل نگرفته است. بنابراین هلال ماه شوال 1446 که تعیین کننده عید فطر است، در غروب روز بعد یعنی یکشنبه دیده خواهد شد. داشتن آسمان صاف با افق غربی باز برای دیدن هلال لازم است. هرچند این هلال با چشم برهنه دیده می‌شود ولی استفاده از یک دوربین دوچشمی می‌تواند کمک خوبی برای پیدا کردن هلال باشد.
نکته رصدی: این هلال در ایران دارای اختلاف سمت تقریبا صفر با خورشید است. بنابراین هلال را تقریبا بالاسر محل غروب خورشید خواهیم دید. در مکانی مستقر شوید که افق غربی باز باشد و مانعی نداشته باشد. از قبل غروب خورشید آن‌جا باشید. محل غروب خورشید را ثبت کنید (به ذهن بسپارید) سپس منتظر بمانید تا از شدت نور آسمان کاسته شود. صبور باشید تا بتوانید هلال باریک ماه را در بالاسر محل غروب خورشید مشاهده کنید. این توضیحات فقط مخصوص این هلال است.
مهم: برای ساکنین آمریکا دیدن هلال در غروب شنبه (که بیش از 12 ساعت نسبت به ایران تأخیر دارد) امکان‌پذیر خواهد بود. در شرق آمریکا فقط با تلسکوپ و در غرب آن شاید بتوان با چشم هم هلال را دید.

در این هفته ماه دو همنشینی دارد: ابتدا با خوشه پروین در روز سه‌شنبه و سپس با سیاره مشتری در غروب چهارشنبه. از ایران این همنشینی‌ها چندان نزدیک دیده نمی‌شوند.

موقعیت و فاز ماه در این هفته به شرح زیر:

شنبه 9 فرودین: در حوت (ماهی) ـ ماه نو ـ فاز: 0%

یکشنبه 10 فروردین: در حوت ـ هلال ماه شوال ـ فاز: 1.9%

دوشنبه 11 فروردین: در حمل (بره) ـ فاز: 7%

سه‌شنبه 12 فروردین: در مرز حمل و ثور ـ فاز: 14%

چهارشنبه 13 فروردین: در ثور (گاو) ـ فاز: 23%

پنجشنبه 14 فروردین: در مرز ثور ـ فاز: 34%

جمعه 15 فروردین: در جوزا (دوپیکر) ـ فاز: 45%

تیر (عُطارِد):

سیاره تیر به آسمان صبحگاهی وارد شده است. اما هنوز دیدن آن ممکن نیست. زاویه‌اش از خورشید اندک است و باید تا هفته بعد برای دیدنش صبر کرد.

ناهید (زهره):

ناهید هم در هم‌اختر ماهی (حوت) است و چند روزی است که پیش از طلوع خورشید، سر از افق شرق برمی‌دارد و می‌توان آن‌را دید. هلال باریک آن همچنان با تلسکوپی مناسب دیده می‌شود. حتا به هنگام روز هم می‌توان هلال آن‌را دید، اما چون زاویه‌اش از خورشید کم است، کار سخت و کمی خطرناک است.

ناهید روز به روز از خورشید زاویه می‌گیرد و دیدنش ساده‌تر می‌شود، در عوض هلال آن ضخیم‌تر و اندازه‌اش هم کوچکتر می‌شود.

بهرام (مریخ):

سیاره بهرام در حال نزدیک شدن به مرز دوپیکر (جوزا) است. قدر ظاهری‌اش از 0.4 گذر کرده است. کاهش نور آن نسبت به زمستان به خوب حس می‌شود. در هفته‌ها و ماه‌های کم‌نور و کم‌نورتر خواهد شد.

مشتری (برجیس):

مشتری در هم‌اختر گاو همچنان با قدر ظاهری 2.1- می‌درخشد. از زمانی که ناهید به آسمان صبحگاهی کوچ کرده، مشتری است که درخشان‌ترین ستاره‌ی آسمان شب است.

در صورتی که تلسکوپ (حتا کوچک) دارید، رصد قمرهای گالیله‌ای آن همیشه جذاب است.

کیوان (زحل):

سیاره زحل با قدر 1.1 در هم‌اختر دَلو (آبریز) است. به آسمان صبحگاهی وارد شده است و پیش از خورشید هم طلوع می‌کند، اما یافتن و رصد کردنش هنوز ممکن نیست.

اورانوس:

اورانوس با قدر ظاهری 5.8 وارد ثور شده است. می‌توان با یک دوربین دوچشمی آن‌را در سمت پایین خوشه پروین پیدا کرد. در آلودگی نوری شهری، نیازمند تلسکوپی کوچک هستیم تا بتوانیم آن‌را راحت‌تر بیابیم. سه‌شنبه هلال ماه بین خوشه پروین و اورانوس قرار می‌گیرد.

نپتون:

نپتون با قدر ظاهری 7.8 در صورت فلکی ماهی (حوت) است. مقارنه‌اش با خورشید را رد کرده است اما هنوز نمی‌توان آن‌را مشاهده کرد. در هفته‌های آینده که خورشید زاویه‌ی بیشتری از آن بگیرد قبل از طلوع خورشید دیده خواهد شد.

هفته اول فروردین 1404

از شنبه 2 فروردین تا جمعه 8 فروردین

خورشید از نقطه اعتدال بهاری آسمان گذشت و وارد نیمکره شمالی آسمان شد. برای ساکنین نیمکره شمالی بهار آغاز شده اما در نیمکره جنوبی پاییز. آب و هوای دگرگون بهاری ممکن است فرصت‌های رصدکردن را از ما بگیرند. اما زمان‌های زیاد به همراه سوژه‌های فراوان برای سر به آسمان بودن در اختیار داریم.

سیاره‌های ناهید و عطارد از آسمان شامگاهی خارج شدند. ناهید در این هفته وارد آسمان صبحگاهی می‌شود. و روزهای بعد، عطارد هم از افق شرق صبحگاهی طلوع خواهد کرد.

اورانوس، مشتری و مریخ همچنان در آسمان شامگاهی به خوبی دیده می‌شوند. اما زحل هنوز تحت تأثیر نور شدید خورشید است و دیده نمی‌شود.

اجرام غیرستاره‌ای موجود در دب‌اکبر و شیر ساعتی پس از آغاز شب به خوبی خود را نشان می‌دهند.

سهیل برای مناطق مرکز ایران به روزهای پایانی ملاقاتش می‌رسد. قبل از غروب آفتاب طلوع کرده است و با تاریک شدن هوا، فرصت کمی برای دیدنش داریم. به پایان نوروز که می‌رسیم دیگر به سختی می‌توان آن‌را دید.

ماه قمری از بیستم گذشته و به هفته چهارم خود نزدیک می‌شود. بنابراین طلوع آن از نیمه‌شب به بعد خواهد شد.

مقاله مرتبط: ماه نارنجی

ماه (مانگ):

بعد از ظهر شنبه ماه به تربیع آخر خود می‌رسد و پس از نیمه‌شب شنبه به صورت یک نمیدایره‌ی زیبا به رنگ نارنجی از سمت شرق طلوع می‌کند. در این هفته ماه در نیمه‌شب طلوع می‌کند و به پایان ماه مبارک رمضان 1446 نزدیک می‌شویم. در عوض صبح‌ها تا ساعتی پس از طلوع خورشید ماه را در آسمان روز می‌توان تماشا کرد.

در این هفته ماه همنشینی یا اختفایی ندارد.
آخرین هلال صبحگاهی ماه رمضان در سحرگاه جمعه 8 فروردین دیده خواهد شد. فاز ماه در ایران بیش از 2% است ولی اختلاف سمت زیاد ماه با خورشید باعث می‌شود زمان بین طلوع ماه تا طلوع خورشید کوتاه باشد. به همین دلیل هلال ماه به هنگام طلوع خورشید در ارتفاع بسیار کمی است. بنابراین شکار این هلال پیر صبحگاهی کمی مشکل است.

چون ماه بعد از نیم‌شب طلوع می‌کند، در اطلاعات زیر مشخصات آن به هنگام سحرگاه آن روز آمده است.

شنبه 2 فرودین: در قوس است ـ فاز: 54%

یکشنبه 3 فروردین: در قوس ـ فاز: 44%

دوشنبه 4 فروردین: در قوس ـ فاز: 33%

سه‌شنبه 5 فروردین: در جَدی (بزماهی) ـ فاز: 24%

چهارشنبه 6 فروردین: در جدی (بزماهی) ـ فاز: 15%

پنجشنبه 7 فروردین: در دَلو (آبریز) ـ فاز: 8%

جمعه 8 فروردین: در دلو (آبریز) ـ هلال صبحگاهی ـ فاز: 2.5%

تیر (عُطارِد):

سیاره تیر از آسمان شامگاهی خداحافظی کرده است و به ملاقات با خورشید می‌رود. در این هفته بین خورشید و زمین قرار می‌گیرد و از این‌رو دیده نمی‌شود. باید یک هفته دیگر صبر کرد تا بتوان آن‌را قبل از طلوع خورشید مشاهده کرد. هرچند به سختی.

ناهید (زهره):

اگر پیگیر رصد ناهید در هفته‌های پیشین بوده‌اید، می‌دانید که منتظر هستیم تا هلال زیبا و بسیار باریکش را بتوانیم دوباره و این‌بار در آسمان صبحگاهی قبل از طلوع خورشید مشاهده کنیم. البته با تلسکوپی مناسب.

ناهید به مقارنه‌ی داخلی خودش با خورشید نزدیک می‌شود. اما با توجه به عرض دایرة‌البروجی مثبتی که دارد می‌توان آن‌را قبل از رسیدن به مقارنه در آسمان صبحگاهی شکار کرد. البته به سختی.

براساس اختلاف زمان بین طلوع ناهید و طلوع خورشید انتظار داریم از صبحگاه یکشنبه 3 فروردین ناهید چند دقیقه قبل از طلوع خورشید بر لبه افق شرقی دیده شود. این مشاهده حتما با ابزار خواهد بود. در روزهای بعد که زاویه‌ی ناهید از خورشید بیشتر می‌شود، دیدن آن هم ساده‌تر خواهد شد. ولی کسانی که می‌خواهند هلال باریکش را با تلسکوپ ببینند، باید بدانند که هرچه روزها بگذرد، هلال ضخیمتر می‌شود.

بهرام (مریخ):

مریخ با قدر ظاهری 0.3 در حال عبور از میانه‌ی دوپیکر (جوزا) است. جابه‌جایی‌اش بین ستاره‌های دوپیکر با وضوح بیشتری دیده می‌شود. فاصله‌اش با ما در حال زیاد شدن است و روشنایی آن رو به کاهش.

مشتری (برجیس):

مشتری با قدر ظاهری 2.2- در صورت فلکی ثور است. تا چند ماه دیگر همچنان مهمان ثور (گاو) است. مشتری هم در حال جابه‌جا شدن بین ستاره‌ها به سمت شرق است. اما نسبت به مریخ جابه‌جایی کمتری دارد، زیرا فاصله‌اش از خورشید و از ما دورتر است.

اگر تلسکوپ کوچکی دارید که حتما به ردگیری قمرهای گالیله‌ای آن بپردازید. و اگر هیچ وسیله‌ای ندارید، به همراه مریخ موقعیت آن‌ها را در بین ستاره‌های هم‌اختران‌شان زیر نظر بگیرید.

در رصد قمرهای گالیله‌ای مشتری، شنبه 2 فروردین اتفاق جالبی می‌افتد. در این شب دو تا از قمرها در پشت سیاره هستند و دوتای دیگر هم بسیار نزدیک به سیاره دیده می‌شوند. بنابراین در رصد با یک ابزار کوچک ممکن است مشتری را در این شب بدون قمر ببینیم. و اگر تلسکوپ متوسطی داشته باشیم دو قمر را همچون دو گوش چسبیده سه مشتری ببینیم. در شب‌های بعد جابه‌جایی قمرها جالب و دیدنی خواهند بود.

کیوان (زحل):

سیاره زحل با قدر 1.1 در هم‌اختر دَلو (آبریز) است. هنوز زاویه‌اش با خورشید خیلی کم است و دیده نمی‌شود. باید صبر کرد تا هفته‌های آینده بتوان آن‌را پیش از طلوع خورشید دید.

اورانوس:

اورانوس با قدر ظاهری 5.8 وارد ثور شده است. می‌توان با یک دوربین دوچشمی آن‌را در سمت راست خوشه پروین پیدا کرد. در آلودگی نوری شهری، نیازمند تلسکوپی کوچک هستیم تا بتوانیم آن‌را راحت‌تر بیابیم.

نپتون:

نپتون با قدر ظاهری 7.8 در صورت فلکی ماهی (حوت) است. مقارنه‌اش با خورشید را رد کرده است اما هنوز نمی‌توان آن‌را مشاهده کرد. در هفته‌های آینده که خورشید زاویه‌ی بیشتری از آن بگیرد قبل از طلوع خورشید دیده خواهد شد.