زیبای تنها: کهکشان مارپیچی NGC 3344
زیبا، باشکوه، رازآلود: سه ویژگی این کهکشان مارپیچی منحصر بفرد!
این عکس فوق العاده که زیبایی، شکوه و رازآلودی کهکشان NGC 3344 را نشان می‌دهد، توسط تلسکوپ فضایی هابل گرفته اشده است. این کهکشان مارپیچی که سیمای خود را از روبه‌رو به ما نشان داده؛ اجازه می‌دهد تا ستاره شناسان به ساختار ظریف و پیچیده آن نگاهی دقیق اندازند. توانایی هابل در ثبت تصویرهایی که در گستره وسیعی از طول موج‌هاست باعث می‌شود تا ویژگی‌هایی از این کهکشان آشکار شوند که قبل از آن از دیده‌ها پنهان بوده است.
کهکشان‌های مارپیچی
کهکشان های مارپیچی از جمله تماشایی‌ترین مناظر کیهانی هستند، اما هر کدام آن‌ها از زاویه‌ای خاص خودشان را به ما نشان می‌دهند. برخی از آن‌ها را از لبه می‌بینیم و برای اخترشناسان فرصتی مناسب را فراهم می‌کنند تا ساختار عمود بر صفحه کهکشانی آن‌ها را مطالعه کنند. تعدادی را هم مایل می‌بینیم و اندازه و ساختار بازوهای مارپیچی خودشان را به دانشمندان نشان می‌دهند. مابقی هم چهره رودر روی خود را به ما نشان می‌دهند تا فرصتی باشد برای بررسی جزئیات بازوها و ساختار هسته آن‌ها.
کهکشان NGC 3344
در حدود ۲۰ میلیون سال نوری دورتر از ما، در امتداد صورت فلکی «شیر کوچک» کهکشانی به اندازه نصف راه شیری، با دورنمای هیجان انگیزش قرار گرفته است. این کهشکان با ساختار میله‌ای ظریفی که در مرکز خود دارد، از جمله کهکشان‌های مارپیچی میله‌ای است. البته ساختار میله مرکزی آن فقط با کمک دوربین میدان دیدِ باز۳ تلسکوپ فضایی هابل دیده می‌شود: راهرویی کشیده شده از ستارگان که از میان هسته کهکشان عبور میکند. ستاره شناسان معتقدند حدود دوسوم کهکشان‌های مارپیچی، میله‌ای هم هستند.
قابلیت دیدِ چندگانه‌ای که تلسکوپ فضایی هابل در طول موج‌های مختلف دارد باعث می‌شود که ما چیزی بیش از چند بازوی پیچیده به دور مرکز کهکشان را در این تصویر مشاهده کنیم. این عکس ترکیبی است از عکس‌هایی با فیلترهای مختلف که شامل پرتوهایی از فرابنفش نزدیک تا نور مرئی و حتی فروسرخ نزدیک میباشد. بدین ترتیب، جزئیاتی در تصویر کهکشان ظاهر می‌شوند که چشم انسان به تنهایی قادر به آشکارسازی آن‌ها نیست.
بازوهای مارپیچی مکان مناسبی هستند برای تولد و زایش ستارگان جدید، آن‌هم ستارگان داغی که به رنگ آبی می‌درخشند و باعث می‌شود به راحتی در این عکس دیده شوند. ابرهای گاز و غبار به مقدار زیاد در بازوهای کهکشان توزیع شده‌اند که به رنگ قرمز می‌درخشند. این‌‌ها مخازن بزرگی از مواد اولیه تشکیل ستاره‌ای برای تولد ستارگان بیشتر هستند. البته دقت کنیدکه ستارگان بسیار درخشان و جواهرنشانی که در قسمت چپ تصویر می‌بینیم، بسیار به زمین نزدیک‌ترند؛ در واقع آن‌ها متعلق به کهکشان خودمان هستند و به صورت اتفاقی در امتداد دید این کهکشان قرار گرفته‌اند!
کهکشانی رازآلود
در حالی که جهت‌گیری روبه‌روی این کهکشان، جزئیات زیادی را از ساختار آن به ما نشان می‌دهد، ولی این کهکشان همچنان اسرار نهفته و نکات مبهمی در خود دارد. رصدهای ستاره شناسان نشان داده که برخی از ستارگان بیرونی آن حرکت عجیبی دارند. معمولا تراکم زیاد ستارگان در مرکز یک کهکشان می‌تواند بر حرکت‌هایی که ستارگان بیرونی دارند اثرات مشخص و واضحی بگذارند، ولی ظاهرا در مورد این کهکشان چنین تأثیری مشاهده نمی‌شود و حرکتی برخلاف آن‌چه معمول است دارند. ستاره شناسان معتقدند که رفتار غیرعادی این ستاره‌های بیرونی ممکن است از مواجهه نزدیک این کهکشان با کهکشانی دیگر که مدت‌ها قبل اتفاق افتاده است، به دست آمده باشد.
موقعیت کهکشان NGC 3344 در آسمان هم جذاب است. کهکشان خودمان یعنی راه شیری در مجموعه‌ای از حدود ۴۰ کهکشان قرار گرفته که به «گروه محلی» معروفند. بزرگ‌ترین عضو این گروه، کهکشان معروف آندرومدا است با اندازه‌ای حدود ۲ برابر راه شیری! اما کهکشان مورد نظر ما در همسایگی ما و در این گروه قرار نگرفته. این کهکشان عضو مجموعه کوچکی است که به اَبَرخوشه کهکشانی سنبله ختم می‌شود. ابرخوشه سنبله مجموعه‌ای عظیم از هزاران کهکشان است که در صورت فلکی سنبله می‌توانیم برخی از آن‌ها را ببینیم. با این حال کهکشان NGC 3344 به علت زیبایی خاصش در مقابل همه آن هزاران کهکشان خودنمایی ویژه‌ای برای خود دارد!
منبع: spacetelescope.org
تهیه و تنظیم:محمد همایونی
