تابلوی رویایی از مشتری

مشتری که بزرگترین سیاره در منظومه خورشیدی است، همواره در آسمان شب جلوه‌ای خاص دارد. در واقع در نبود سیاره ناهید، یکه تاز آسمان پرستاره است. روز پنجشنبه ۱۷ مرداد ۱۳۹۸ تلسکوپ فضایی هابل عکس جدیدی از آن منتشر کرد که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت.

مشتری: بزرگترین سیاره

او یکی از اولین اجرام آسمانی است که لوله تلسکوپ هر علاقه‌مند به آسمان را به سوی خودش جذب می‌کند. این جلب توجه از ۴۰۰ سال قبل که گالیله اولین نگاه تلسکوپی را به آسمان کرد، بوده و همچنان هم در بین علاقه‌مندان نجوم ادامه دارد.

در این ۴ قرن همواره توسعه و پیشرفت تلسکوپ‌ها و ابزارِ ثبت تصویر اجسام نجومی ادامه داشته و باعث شده که دید ما هم از این غول سیاره‌ها دقیق‌تر و موشکافانه‌تر شود. (البته فعلا کاوش‌های فضایی را کنار می‌گذاریم)

در بین همه‌ی تلسکوپ‌های موجود که اکنون به پیشرفته‌ترین فن‌آوری‌ها مجهز هستند، اما؛ دستاوردهای تلسکوپ فضایی هابل چیز دیگری است. تلسکوپی که هر از گاهی با عکس‌هایی خیره ‌کننده از مشتری، نظر و تحسین همگان را برمی‌انگیزد.

عکس جدید مشتری توسط هابل

سیاره مشتری در تیرماه امسال (۱۳۹۸) در وضعیت مقابله قرار گرفت و به عبارتی در نزدیک‌ترین فاصله‌اش از زمین، در طول امسال قرار داشت. هابل در روز پنج‌شنبه ۶ تیر ۱۳۹۸ به سوی این سیاره زیبا تغییر جهت داد و تصویری دقیق و سرشار از زیبایی را از آن ثبت کرد. این عکس که توسط دوربین میدان دید باز۳ (WFC3) ثبت شده، جزئیات شگفتی از ابرهای مشتری برای ما آشکار کرده که علاوه بر اطلاعات ارزشمندی که برای دانشمندان علوم سیاره‌ای به ارمغان آورده، تابلویی است رنگارنگ و زیبا که روح و روان هر بیننده‌ای را نوازش می‌دهد.

در زمان مشاهده مشتری توسط هابل، فاصله آن از زمین ۶۴۴ میلیون کیلومتر بوده و همانطور که می‌دانیم در امتداد صورت فلکی مارافسای قرار داشت. در این عکس می‌توان علامت مخصوص مشتری یعنی لکه قرمز بزرگ مشتری (یا همان چشم مشتری) را به همراه مجموعه‌ای از ابرهای رنگارنگ آن مشاهده کرد. ابرهایی که در اتمسفر پرتلاطم این سیاره، آن چنان درهم پیچیده‌اند که سیمای منحصر به فردی از آن را ایجاد کرده‌اند.

لکه بزرگ مشتری در حال کوچک شدن

رصدهایی که در سال‌ها و ماه‌های اخیر توسط تلسکوپ‌های زمینی انجام شده بودند، نشان از کوچکتر شدن لکه قرمز مشتری داشته‌اند. این عکسِ دقیق هابل هم تأییدی است بر این که این طوفان بزرگ سطح مشتری در حال کوچک شدن است.

این طوفان بزرگ از ۳ قرن قبل مشاهده شده است و حداقل در ۱۵۰ سال گذشته به طور مداوم زیر نظر دقیق اخترشناسان بوده است.

به یاد دارم در زمان نوجوانی (حدود ۳۰ سال قبل) در کتاب‌ها می‌خواندم که قطر این لکه، ۳ برابر زمین است و حداقل ۳ کره زمین در آن جای می‌گیرند. اما اکنون قطر آن به حدود ۲ برابر زمین کاهش یافته است. رصدهای دقیق در این چند سال نشان داده‌اند که قطر آن با آهنگ ۱۰۰۰ کیلومتر در هر سال در حال کوچک شدن است.

البته نمی‌دانیم در آینده چه سرانجامی برای آن رقم خواهد خورد، چه بسا که در این اتمسفر پرتلاطم مشتری، عواملی دست به دست هم دهند و باعث شوند تا قطر آن افزایش یابد؛ شاید هم این روندِ کوچک شدن همچنان ادامه یابد.

هرگاه در این عکس زیبا که همچون تابلویی نقاشی از مشتری است، غوطه ور می‌شوم، پرده‌ای دیگر از جلوه‌های زیبای آفرینش را تماشا می‌کنم که تحسین و هیجانم را برمی‌انگیزاند. و این‌جاست که باز تأکید می‌کنم:

یک ستاره شناس این جهان را مکانی زیباتر برای زندگی می‌بیند.

نویسنده: محمد همایونی